Anavatan’a katılan son toprak “Hatay”

Çok uzun yıllar Osmanlı Devleti'nin yönetiminde olan Hatay I. Dünya Savaşı esnasında Suriye bölgesinin ve Güney Anadolu topraklarının ilk önce İngilizler ardından Fransızlar tarafında işgal edilmesi ile Türk hâkimiyetinden çıkmıştı. Ancak Mustafa Kemal önderliğinde başlatılmış olan Milli Mücadele neticesinde bu bölgede Fransız kuvvetlerine karşı direniş gerçekleştirilmiş ve Fransızların içinde bulundukları zor durumdan da faydalanarak 20 Ekim 1921 tarihinde Türkiye ve Fransa arasında Ankara antlaşması imzalanmıştır. Bu antlaşma doğrultusunda Suriye toprakları içerisinde bulunan İskenderun Sancağı'na (Hatay) özerklik tanınacaktır. Bu bölgede halkın çoğunluğunun Türk kitlelerinden oluşuyor olması ileride buranın Anavatana katılımını kolaylaştırması bakımından son derece önemli olmuştur. Bu özerk bölgede resmi dil Türkçe, resmi para birimi Türk parası, kanunlarının Türkiye hukuk sistemi hatta milli bayrağının Türk bayrağına benzeyen ay ve yıldızdan oluşuyor olmasına bölgede yaşayan insanların sosyal ve kültürel yönden geliştirilmelerinin önünün açılmasına karar verilmiştir.
Avrupa'daki siyasi gelişmeler Fransa'nın bu topraklar üzerinden yavaş yavaş çekilme zamanının geldiğini göstermekteydi. Fransa Suriye bölgesinden çekilirken geriye iki bağımsız devlet Suriye ve Lübnan'ı bırakmıştı. Dönem itibarı ile Hatay Suriye'ye bağlı özerklik durumunu muhafaza etmekteydi. Fransa'nın bu bölgeden çekildiği esnada Türkiye'nin diplomatik hamlesi gecikmedi ve Hatay meselesini Milletler Cemiyeti'ne taşıdı. Burada görüşülen bu konu Türkiye'nin lehine sonuçlandı.
Atatürk üstün askeri kabiliyetinin yanı sıra son derece başarılı bir devlet adamı olduğunu bu noktada bir kez daha ispatlamıştır. Hatay meselesi tüm vatan toprağında birinci derecede önemli bir konuma getirtilip halkın bilinçlendirilmesi ve bu konuda duyarlı olunması adına mitingler düzenlettirdi. Kendisi de bu konuya verdiği önemi göstermek ve bu esnada Hatay'da meydana gelen bazı olumsuz durumların düzeltilmesi Fransız ve Suriye yönetimlerine gözdağı verilmesi adına güney illerinin teftişi adı altında bu bölgelere ziyaretler gerçekleştirmiştir.
Neticede Hatay'da gerçekleştirilen seçim sonucunda toplamda 40 milletvekili olan meclisin 22'si Türk vekillerden oluşmaktaydı. Yeni kurulacak hükümet Türk yanlısı kişilerin çoğunluğu sağlaması son derece önemli olmuştur. Devlet başkanlığına Tayfun Sökmen, Başbakanlığa Abdurrahman Melek'in getirilmesi adına girişimlerde bulunuldu.
Dış siyasette de artık II. Dünya Savaşı çanları çalmaya başlamıştı. Konumunu sağlama almak isteyen Fransa ile Hatay meselesi üzerine yoğun çalışmalar yürüten Türkiye Cumhuriyeti sıcak temaslarını bu noktada uzlaşmacı bir seviyeye çekmiştir. 23 Haziran 1939 yılında Paris'te Fransızlar ile Ankara'da Suriye ile Hatay'ın Türkiye Cumhuriyeti sınırlarına dâhil edilmesini söz konusu edinen antlaşmalar imza edilmiştir.
Mustafa Kemal Atatürk'ün kişisel meselem dediği Hatay onun ölümünün ardından çok kısa bir süre sonra Anavatana katılmıştır. Hatay Türkiye Cumhuriyetinin 63. Vilayeti, halkı ise Türk halkı olarak resmi kayıtlara geçmiştir.