Çocuklarda tuvalet eğitimi

Tuvalet alışkanlığı, çocuğun kendi kendine, ebeveynine gerek duymadan mesane kontrolünü yapabilmesidir. Bu dönem çocuklar için önemli bir gelişimsel dönemdir. 2 yaş civarı, çocuğun kas gelişiminin tamamlanması ile birlikte tuvalet eğitimine başlanabilir. Aslında kesin bir yaş söylemek mümkün değildir. Çocuk yeterli bilişsel ve bedensel olgunluğa ulaştığında tuvalet eğitimine başlamak en uygunudur. Boşaltım sistemiyle ilgili olan kasların ve sinirlerin gelişimi gerçekleşmeden çocuğun tuvaletini istediğinde tutup istediğinde bırakması mümkün olmayacaktır. Bir yaş civarında, eğitime erken başlamak isteyen anneler bu yüzden bu ayrıntıyı atlayıp başarısız olacaklardır.
Tuvalet eğitimi ile çocuk ilk kez irade kavramıyla karşılaşır ve bağımsızlığa dair ilk adımını atar. Ayrıca bu dönemde çocuğun tuvaletini istenilen yere yapıp onay alması ve ilgi görmesiyle birlikte iyi, kötü, ayıp gibi toplumsal değer yargılarını oluşturmaya başlar.
Çocuk yürüyebiliyorsa, birkaç saat kuru kalmayı başarabiliyorsa, bedensel ve zihinsel açıdan yeterli olgunluğa da ulaşmışsa eğitime şu şekilde başlanabilir:
-- İlk olarak çocuğun bu konudaki isteğini arttırmak adına oturak almaya birlikte gidilmelidir.
-- Bu konuyla ilgili hikâyeler okuyarak, masallar anlatarak onu hazırlayabilirsiniz.
-- Çocuk size tuvaletinin geldiğini ifade eden hareketlerde, sözsüz ifadelerde bulunuyorsa onu geri çevirmeyip oturağa oturtun.
-- İlk olarak tuvalete oturmasını (tuvaletini yapmasa bile ) başarı olarak kabul edin.
-- Gerekirse sifonla oynamasına izin verin.
-- İlk zamanlar çok sık olmamakla beraber günün belli zamanlarında bezi çıkarıp oturağa oturtun.
-- Başardığında abartı ödüllerden, başarısızlığında ise cezalardan, utandırmaktan ya da eleştirmekten kaçının.
-- Zamanla oturağına oturmayı sıklaştırın. Ancak bunu yaparken baskıcı davranmayın, bu duruma istekli olmasını sağlayın.
-- Bu aşamalardan sonra bezi kullanmayı bırakın. Çünkü bu aşamadan sonra bezinin olması çocukta kafa karışıklığına neden olup tuvaletini yapıp yapmama konusunda endişeye düşebilir.
-- Oturağını istediği zaman ulaşabileceği bir yere koyun.
-- Bir süre sadece giysilerini giyip çıkarmasına yardımcı olun. Bu dönemde çocuğun rahat giyip çıkarabileceği giysileri tercih edin.
Yapılması gerekli olanlar kadar yapılmaması gereken şeylerde vardır.
Bunlar: -- Çocuk tuvalete gitme ihtiyacı duyduğunda ona acele ettirtmeyin. Çünkü çocuk bu durumda tuvalet ile aceleyi bağdaştıracaktır.
-- Çocuk kazayla altına kaçırdığında onu suçlamayın ve utandırmayın.
-- Geceleri sık sık çocuğu uyandırıp tuvaletini yapmasını istemeyin.
-- Tuvalet eğitimine çocuğunuzun stresli olabileceği bir dönemde (kardeş doğumu, yeni bir eve taşınma, kreşe başlama, ebeveynlerinin boşanması, ebeveynlerin birinin hastanede yatması gibi) başlamayın. -- Başka bir gelişimsel dönemle bu dönemi bir araya getirmeyin (Örneğin, yürümek gibi ).
-- Tuvalet eğitiminin uzun ve zamanla daha iyi anlaşılacak bir süreç olduğunu unutmayın. Bazı çocuklar beş yaşlarına geldiklerinde bile tuvaletlerini yaptıktan sonra popolarını silmede yardıma ihtiyaç duyabilirler.
-- Çocukla kontrol mücadelesine girmeyin. Kontrolü kendi ellerinde tutma ihtiyacını anlayın ve ona saygı duyun.
Tuvalet eğitimi sürecine girdikten sonra anneler, çocuklarının geceleri alt ıslatmaya devam edeceklerini düşünüp geceleri bez kullanmaya devam etmektedirler. Hâlbuki gündüz bez kullanmayıp gece kullanmak bu süreci uzatıp çocuğun gündüzleri de alt ıslatmasına neden olacaktır. Bez kullanmayı bıraktığınız da geceleri de bunu devam ettirmeyi unutmayın.
Tuvalet eğitimi verilirken çocuğun bir süre altına kaçırması olağan bir durumdur. Ancak gerekli eğitimler verildikten sonra ve çocuğun da 4 yaşına ulaşmasıyla hala altına kaçırma yaşanıyorsa bu durum bir sorun olduğunu göstermektedir. Enürezis (idrar kaçırma) ve enkopresiz (uygunsuz yere dışkı yapma) gibi psikolojik problemler yaşanabilmektedir. Bunların temeli birçok nedene bağlı olabilmekle birlikte mutlaka bu konuyla ilgili bir uzmana başvurmak gerekmektedir.