Şubat ayı içinde Kahraman Maraş'ta meydana gelen depremlerin ardından ortaya çıkan tablo maddi ve manevi olarak tam bir felaket.
Asrın felaketi mi? Evet.. 50 binin üstünde canımızı kaybettik... Bölünen ve parçalanan aileler, bebekler, çocuklar, yaşlılar, yaralılar velhasılı kelam dram, trajedi ve üzüntü ile yitip giden kayıplar.
Sonuçta 11 vilayet, 13 Milyonun yaşadığı dar bir coğrafyada yaşanan bu felakette yapı kümelerinin eski olması nedeniyle de ortada garabet bir durum var ve önce resmi açıklamalardan gidelim.
***
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca depremden etkilenen bölgelerde yürütülen hasar tespit çalışmaları kapsamında şu ana kadar 387.346 binada yer alan 1.856.864 bağımsız birimde hasar tespit çalışması yapıldı. Buna göre; Yürütülen çalışmalar kapsamında 50.576 binada yer alan 224.923 bağımsız birimin acil yıkılması gereken, ağır hasarlı ve yıkık olduğu tespit edildi. 11.114 binada yer alan 71.174 bağımsız birimin orta hasarlı, 99.300 binada yer alan 640.131 bağımsız birimin az hasarlı, 180.355 binada yer alan 762.627 bağımsız birimin de hasarsız olduğu tespit edildi.
***
Bu konuda neredeyse tüm kesimlerden uzmanlar özellikle yapı güvenliği ve inşaat malzemeleri konusunda kalitelendirme sorunlarını kamuoyunda tartışmaya devam ediyor. Buna göre ortadaki tablolar ve açıklanan veriler betonarme inşa edilen yapılar olduğu için tabi ki konumuz beton olacaktır.
Bu açıdan Türkiye hazır Beton Birliği'nin (THBB) açıkladığı hazır beton sektörünün 2022 yılı özelinde kapsamlı olarak analiz eden ‘Hazır Beton Sektör Raporu' öncülüğünde sektördeki son durum ve atılması ve atılması gereken adımlara yakından bakacağız.
Malumunuz üzere ülkemizdeki yapı stoklarının neredeyse %95'i betonarme yapı tarzı veya sistemlerine göre inşa edilmiştir.
Bu sebeple ülkede betonun ciddi bir ağırlığı ve kullanımı söz konusu... Verilere bakacak olursak;
• Hazır beton sektörünün yıllık cirosu 32 Milyar TL,
• Sektörde çalışan sayısı ise 37 bini aşan istihdam hacmi,
• Yıllık 105 milyon metreküpü bulan üretim var.
Bu sayede Türkiye, hazır beton üretiminde Avrupa'da lider ülke konumunu sürdürüyor.
Avrupa Hazır Beton Birliğinin (ERMCO) 2021 yılı verilerine göre AB üyesi bütün ülkelerin toplam üretim miktarı 272,5 Milyon metreküp iken, Türkiye tek başına 105 Milyon metreküp beton üretiyor.
11 ili etkileyen Kahramanmaraş merkezli depremler ardından yeniden inşa süreci de başladı.
Aynı zamanda ülke genelinde kentsel dönüşüm konusunda yeni çalışmaların da hızlanması bekleniyor... Bu kapsamda hazır betonda talep büyümesi de olacak.
***
Hazır Beton Sektörü Raporu ile ilgili değerlendirmelerde bulunan Türkiye Hazır Beton Birliği (THBB) Yönetim Kurulu Başkanı Yavuz Işık, “Daha önceki yıllarda çimento iç satışı ve hazır beton imalat endeksi verileri ile uyumlu olan sektör araştırması sonuçları 2022 yılında ayrışmıştır. THBB tarafından yapılan sektör araştırması sonucunda hazır beton sektörünün 2022 yılında %0-%5 arasında bir büyüme gerçekleştirdiği tahmin edilmektedir.
2023 yılı ile ilgili değerlendirmelerini de paylaşan Yavuz Işık, “2023 yılında hazır beton sektörünün kötümser senaryoda %5 oranında küçüleceği, iyimser senaryoda ise %10 kadar büyüyebileceği tahmin edilmektedir” diye konuştu.
Denetim Süreçleri
Yapı Denetim Sistemi kapsamında T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının beton kalite takibi uygulaması olan Elektronik Beton İzleme Sistemi'nin (EBİS) genel olarak Türkiye'de beton kalitesinin daha da yükseltilmesi ve sektörümüzde haksız rekabetin azaltılması için önemli bir firsat olduğunu düşündüklerini vurgulayan Yavuz Işık, “Buradaki tek çekince; çok hassas bir şekilde yapılması gereken nümune alımı, saklanması bakımı ve test edilmesi gibi süreçlerde yapılabilecek hataların ürünün uygunsuz olarak raporlanması ve üreticinin mağduriyetine sebep oluyor. Mevcut aksaklıkların bakanlığımızın iradesi ile kısa sürede giderileceğine inancımız tamdır. Ülkemizde beton kalitesine katkı sağlayacak çalışmaların etkin ve hızlı bir şekilde bir şekilde uygulamaya alınmasında ve Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı ve ilgili kamu kurumları ile sektör arasında doğru veri akışının sağlanabilmesinde bir köprü vazifesi görmek için bütün beton üreticilerin THBB üyesi olmaları son derece kritiktir. Bu konuda Bakanlık yetkililerimiz yönlendirmeleri oldukça etkili ve faydalı olacaktır” diye konuştu.
Son birkaç yılda İzmir, Elazığ ve Düzce‘de can kaybına neden olan depremlerde yapı denetimine tabi olmuş ve hazır beton kullanılmış hiçbir yapının ciddi yapısal hasar görmediğine dikkat çeken uzmanlar, 2023 yılının Şubat ayında yaşanan Kahramanmaraş depremlerinde;
• Yıkılan binaların %97'sinin 2000 yılından önce inşa edildiği, %3'ünün ise 2000 sonrası inşa edildiği tespit edilmiştir.
• Bu %3'lük göreceli yeni binaların bir kısmı yapı denetimi hizmeti almamıştır, ancak yine de sayıca azımsanmayacak düzeyde yapı denetime tabi olmuş binanın da yıkıldığı bir gerçektir.
• Bu da denetim süreçlerinin en ufak zafiyetin ihmalin olmaması gerektiğini, aksi durumda acı tabloların ortaya çıkabileceğini göstermektedir.
• Güncel Türkiye Bina Deprem Yönetmenliği‘ne göre yapılarda taşıyıcı olarak en düşük C25/30 sınıfında hazır beton kullanılması gerektiği... Dayanıklılık açısından, özellikle donatı korozyonu değerlendirildiğinde bu beton sınıfının geçirimsizlik bakımından yeterli olmadığı gözlenmektedir.
• Yurdumuzda özellikle hazır beton sektöründe Teknolojik gelişmeler de düşünülerek, söz konusu su / bağlayıcı oranı ve minimum bağlayıcı dozajı sınırlandırmaların sağlanabilmesi için asgari taşıyıcı beton sınıfının C30/37 düzeyine çıkarılması ve bu sınıftan daha düşük betonların deprem bölgelerinde kullanılmasına izin verilmemesi gereklidir.
***
Bu konu çok su götürür, yazmaya devam edelim.
Bu vesileyle Mübarek Ramazan Bayramınızı tebrik ediyorum sağlık, afiyet ve huzur dolu nice bayramlara...
