İşyeri kabalığı

GEÇTİĞİMİZ haftalarda mobbing (işyerinde psikolojik taciz) kavramından bahsetmiştik. Çoğunlukla mobbingin işveren tarafından ya da çalışanlar arasında görüldüğünü biliyoruz. Ancak az sayıda da olsa çalışanların işverene de mobbing uyguladığı görülmektedir. Mobbingin tanımından tekrar bahsedecek olursak, işyerlerinde bir veya birden fazla kişi tarafından diğer kişi ya da kişilere yönelik gerçekleştirilen, belirli bir süre sistematik biçimde devam eden, yıldırma, pasifize etme veya işten uzaklaştırmayı amaçlayan; mağdur ya da mağdurların kişilik değerlerine, mesleki durumlarına, sosyal ilişkilerine veya sağlıklarına zarar veren; kötü niyetli, kasıtlı, olumsuz tutum ve davranışlar bütünüdür. İşverene uygulanan mobbingin sebebi, çalışanların yöneticiyi kabullenememesi, eski yöneticiye duyulan bağlılık, kıskançlık gibi durumlar olabilmektedir.
İşyerindeki bu şiddet saldırı, fiili taciz, tehdit, eşyaya zarar verme gibi suç oluşturan davranışlardan oluşabilmektedir. İşyerlerindeki bu psikolojik taciz davranışları, çoğunlukla fiziksel olmayıp psikolojik olarak gerçekleşmektedir. İşyerinde kabalık da iş çalışma ortamlarında yaşanan bir diğer psikolojik sorundur. Kabalık, işyerinde çalışanların birbirleriyle iletişiminde ve davranışlarında asgari saygı kurallarına dikkat etmelerini ifade etmektedir ve işyerinde psikolojik tacizle en fazla karıştırılan kavramlardan biridir.
Mobbing (psikolojik taciz) ve işyeri kabalığı kavramları bir takım benzerlikler arz etse de, temelde birbirinden oldukça farklı durumları tanımlar. Psikolojik taciz, bir ya da birden fazla kişinin, bir kişiyi hedef alarak, kasıtlı olarak sistematik bir biçimde, ahlaki olmayan ve düşmanca davranışlarda bulunması ve bu davranışlar sonucunda kişinin savunmasız ve çaresiz bir duruma itilmesidir. İşyeri kabalığı ise, pek çok noktada bu kavramdan farklılaşmaktadır. Bu kavramın psikolojik tacizle temel ayrışma noktası, daha genel bir davranış biçimi olmasıdır. Psikolojik tacizde seçilen belirli bir kişiye yönelik sürekli ve kasıtlı bir kötü muamele söz konusu iken işyeri kabalığında hedef bugün biriyse ertesi gün bir başkası olabilmektedir. Diğer taraftan işyeri kabalığında sergilenen davranışlar, karşısındakinin sürekli sözünü kesmek, teşekkür etmemek ve bunun gibi genel saygı kurallarına aykırı davranışlar olduğundan, daha zayıf bir kötü muamele biçimidir. Oysaki psikolojik tacizde daha çeşitli ve daha ağır davranış biçimleri gözlemlenmektedir (sürekli azarlama, aşağılama, dışlama, yetkilerini elinden alma, vb.). İşyeri kabalığı ve psikolojik taciz arasındaki önemli bir fark da, psikolojik tacizde kurbana zarar vermenin amaçlanıyor olmasıdır. İşyeri kabalığında zarar verme amacı çok fazla belirgin değildir, hatta bazı durumlarda kesinlikle zarar vermek amaçlanmamakta, söz konusu davranışlar tamamen bilinçsizce sergilenmektedir. Bu durum, kaba davranışlar neticesinde hedefte bulunan kişinin zarar görmesinden bağımsız bir durumdur.
Fakat daha tehlikeli olan ve asıl konumuzu oluşturan, bu tür kaba davranışlarda bulunmayı alışkanlık haline getirmiş kişilerdir. Bu kişiler kurum içinde belirli açılardan daha güçlü konumda olanlardır. Bu kişiler kaba davranışlarını, eşitleri olan çalışma arkadaşlarına, astlarına veya bir problem yaşandığında karşılarına ilk çıkan kişiye yöneltebilmektedirler. Bu noktadan da anlaşılacağı üzere işyeri kabalığı, bir defaya mahsus veya nadiren meydana gelen değil, süreklilik arz eden durumları ifade etmektedir. Bu kabalığın görmezden gelinmesi, kabalığın daha fazla kişiye bulaşarak, kurum içinde yaygınlaşmasına neden olacaktır. Kaba davranışın üstünde durmamak, umursamamak, bunu, kaba davranışı sergileyen kişinin üslubu olarak görmek durumu kabullenmek olacaktır. Ancak bu davranışlar aynı kişiyle sürekli iletişimde olmaktan ötürü sıklaştıkça ve diğer insanlar arasında yaygınlaştıkça, kabalıkla karşılaşan kişiyi yoracak, moralini bozacak ve motivasyonunu düşürecektir. Bu durum zaman içinde kişinin verimliliğine ve performansına yansıyacaktır. Sürekli kaba davranışlarla ve sözlerle karşılaşan kişi daha az yaratıcılığını kullanacak, çalışma arkadaşlarıyla yardımlaşmaya ve beraber çalışmaya daha az istekli olacaktır.