Osmanlı Devleti'nin XVIII. yüzyıldan itibaren yıkılışına kadar geçen sürede mücadele ettiği en önemli rakibi Rus İmparatorluğu olmuştur. Bu süre zarfında iki taraf arasında çok önemli savaşlar cereyan etmiş bu savaşlarda yüzlerce muharebe meydana gelmiştir. Sarıkamış muharebeleri de I. Dünya Savaşı esnasında Osmanlı Devleti ile Rus İmparatorluğu arasında Kafkas cephesinde yaşanan muharebelerden birkaçıdır. Uzun zamandır bu noktada genel bir yanılgı mevcuttur. Şöyle ki, Sarıkamış muharebeleri I. Dünya Savaşı sırasında Kafkas cephesinde yaşanan tek savaşmış gibi algılanmaktadır. Aslında olan ise Kafkas cephesinde yaşanan birçok muharebeden biri olduğudur.
Sarıkamış muharebelerinin yanlış bilinen bir diğer mevzusu ise burada Osmanlı Devleti'nin vermiş olduğu şehit sayılarıdır. Genellikle Batı kaynaklı ve aslı olmayan 90 bin şehitten bahsedilir. Kafkas cephesinde bulunan ve bu muharebelerde görev yapmış ordu mensuplarının hatıratlarına bakıldığında bu abartılı şehit sayılarının belli bir propagandaya hizmet etmek için yaratıldığı anlaşılmaktadır.
Kafkas cephesinin bulunduğu coğrafyada gerçekten çetin kışların yaşandığı göz önüne alındığında iki taraf için de sıkıntılı bir savaş sürecinin yaşandığını anlamak zor değildir. Özellikle Osmanlı Devleti'nin Kafkasya cephesindeki muharebeler için kış şartlarına uygun hazırlığın da yapılmadığı kayıtlardan anlaşılmaktadır.
Osmanlı ordusu adına Rus ordusunu kuşatmak üzere planlanan Sarıkamış muharebeleri, Osmanlı ordusundaki emir komuta sisteminde oluşan aksaklıklar ile olumsuz hava şartlarının da etkisiyle başarılı olamamış ve Osmanlı ordusunun ciddi derecede cephede bozulmasına sebep olmuştur. Rus ordusu ilerleyen süreçte Doğu Anadolu bölgesine kadar inerek buraları istila edecektir.
Bazı tarihçilere göre Enver Paşa'nın Rus ordusunu kuşatma planı eğer başarıyla uygulanabilseydi, bu harekât Fatih Sultan Mehmed'in İstanbul'un fethinde gemileri karadan yürütmesi gibi bir etki yaratacağı görüşündedir. Ancak başarısız bir kuşatma harekâtı neticesinde kar fırtınaları, düşman askeri gücü ve ciddi salgın hastalıklar neticesinde Osmanlı ordusu kesin olmamakla birlikte 23 bin cephede olmak üzere yaralanıp sonradan şehit olan 10 bin askerlerle beraber 33 bin şehit vermiştir. 7-8 bin asker ise Ruslar tarafından esir alınmıştır. Bu cephede Rus ordularının da kayıpları ciddi boyuttadır.
Netice itibariyle Osmanlı Devleti Kafkas cephesinde Rus İmparatorluğu'na karşı mağlup olmuştur. Ancak günümüzde hala geniş bir kitle tarafından inanıldığı gibi “90 bin askerimiz kurşun atmadan donarak şehit oldu” yalanı gerçeği yansıtmamaktadır. Şehit sayısını çoğaltmak orada vatan için verilen mücadelenin kutsiyetine bir şey katmayacağı gibi, bu hususu propaganda malzemesi yapacak kitlelerin de yoluna bir taş döşemek olacaktır.
