Sektör notları…

Konut üretiminde toparlanma işaretleri gelmeye başladı… Açıklanan rakamlara göre, 2'nci çeyrekte ruhsat verilen daire sayısı yüzde 31.3 arttı.
Koronavirüs pandemisi, savaşın ardından hızla yükselen maliyetler ve öngörülemeyen piyasa şartları, inşaat sektörüne derinden etki etti.
Yatırım iştahında yaşanan düşüşle, konut üretimi ihtiyacın gerisinde kaldı.
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından 2023'ün ikinci çeyreğine ilişkin yapı izin istatistikleri açıklandı. Açıklanan rakamlar inşaatta toparlanmanın da sinyallerini vermeye başladı.
30.712 BİNADA 188.740 DAİRE İÇİN RUHSAT VERİLDİ
Hürriyet Gazetesi'nden Gülistan Alagöz'ün haberine göre; 2023 yılının ikinci çeyreğinde yıllık bazda belediyeler tarafından yapı ruhsatı verilen bina sayısı yüzde 5.7, daire sayısı yüzde 31.3 ve yüzölçümü yüzde 25.6 artış gösterdi. Yine ikinci çeyrekte, 30.712 binada; 188.740 daire için ruhsat düzenlendiği belirtildi. Daire sayısı bazında son beş senenin en yüksek ikinci çeyrek verisine ulaşılması dikkatleri çekti. İkinci çeyrek verileriyle beraber, 2023 yılının ilk yarısına ilişkin tablo da belli oldu. Ocak-haziran döneminde ruhsat verilen daire sayısı 319.500 olarak açıklandı. Fakat senelik konut ihtiyacının 750-800 bin seviyesinde olması sebebiyle henüz rakamlar beklenen seviyeye ulaşmadı.
SANAYİ YAPILARI ÖN PLANDA
2023 yılının ikinci çeyreğinde yapı ruhsatı verilen yapıların toplam yüzölçümü 38.6 milyon m2 olarak açıklanırken; bunun 20 milyon m2'si konut, 10.1 milyon m2' si konut dışı ve 8.4 milyon m2' si ise ortak kullanım alanı şeklinde oldu.
Kullanım amacına göre bakıldığında da en yüksek yüz ölçümü payı, 25.6 milyon m2 ile iki ve daha fazla daireli ikamet amaçlı binaların oldu. Bunu 3.9 milyon m2 ile sanayi binaları ve depolar takip etti. Sanayi ve depo inşası için verilen ruhsatların yüzölçümü 2010'un 4'üncü çeyreğinden bugüne en yüksek seviyeye erişti. Kovis-19 pandemisinden sonra, sayısı hızla yükselen müstakil evler için verilen ruhsatlar ise 2022'nin aynı dönemine yakın seviyede kaydedildi. Senenin ikinci çeyreğinde, 2.7 milyon m2 ve 12.151 müstakil konut için ruhsat verildiği belirlendi.
4 RUHSATIN 1'İ İSTANBUL İÇİN
2023 yılının ikinci çeyreğinde en çok konut ruhsatı 46.870 adetle İstanbul için verildi. Yani, her dört ruhsattan biri megakent İstanbul için düzenlendi. İstanbul'u 13.472 adet ile Antalya, 13.004 adet ile Ankara takip etti.
Ayrıca, 6 Şubat Kahramanmaraş merkezli depremlerin izleri ruhsatlarda da görüldü. Kahramanmaraş'ta ruhsat verilen daire sayısı için ‘bilgi yok' denilirken, Adıyaman'da sayı 22'de, Hatay'da 28'de kaldı. Malatya'da 582, Gaziantep'te ise 696 konut için ruhsat verildiği belirlendi.
***
Konut fiyatlarındaki yükseliş bir buçuk sene sonra üç hanenin altına indi. Fakat kimi şehirlerdeki konut fiyat artışları halâ dikkatleri çekiyor.
Merkez Bankası'nın 2023 Haziran verilerine göre, ülke genelinde konut fiyatları yıllık bazda yüzde 95,9 yükselirken; 100 metrekare büyüklükteki bir konutun ülke genelindeki ortalama fiyatı 2.459.800-TL olarak belirlendi.
Buna karşın Türkiye genelinde en yüksek yıllık değişim gösteren şehirler Mart, Nisan, Mayıs Ve Haziran aylarında Zonguldak, Karabük, Bartın'ı kapsayan bölge olarak belirlendi. Nisan ayında fiyat endeksindeki yükselişin yıllık yüzde 147 olduğu bu üç şehirde yükseliş, Mayıs ayında yüzde 134,5'e düşmüştü.
Haziran ayında da bu üç şehrin içinde yer aldığı bölge artış rekorunu kaptırmadı ve konut fiyatlarındaki yıllık artış yüzde 134,7 olarak gerçekleşti.
Basında yer alan bir habere göre; konut fiyatlarındaki artış hızı 2021 ve 2022 senelerinde giderek ivme kazandı. Konut fiyatları; inşaat maliyetlerinde yaşanan yükseliş, yabancıların konut alımları, negatif reel faizler ve TL'deki değer kaybı gibi gelişmeler nedeniyle sert artmıştı.
Fakat endekste yaşanan yükseliş hızı, geçtiğimiz senenin Eylül'ünde gördüğü zirveden sonra ivme kaybetmeye başladı. Fiyat artış hızı son 10 aydır yavaşlarken Haziran'da bu oran yüzde 100'ün altına düşerek, 1.5 sene sonra tekrar çift haneyi gördü. Uzmanlar konut fiyatları gerilemese de piyasadaki yükseliş hızının ivme kaybedeceğini öngörüyordu.
EN DOĞU VE EN BATI'DA KONUT FİYATLARI SERT YÜKSELDİ
Ülke genelinde konut fiyatlarının artış hızı yüzde 100 seviyesinin altına düşse de bölgesel bazda incelendiğinde kimi bölgelerdeki sert yükselişlerin sürdüğü belirlendi. Üç büyük kentten Ankara'daki konut fiyat artış hızı Haziran'da yüzde 106 olurken, bu oran İzmir'de yüzde 100, İstanbul'da ise yüzde 85,1 olarak belirlendi. Buna karşın, Haziran'da megakent İstanbul'daki ortalama konut fiyatı Ankara'daki ortalama konut fiyatının 1,3 katını aştı.
DOĞU KARADENİZ VE DOĞU ANADOLU ÖN PLANDA
Diğer taraftan Haziran ayında Doğu Anadolu ve Trakya bölgesindeki konut fiyat artışları da dikkatleri çekti. Temmuz ayında yıllık yüzde 127,5 artışla Ağrı, Ardahan, Kars, Iğdır'ı kapsayan bölge ön plana çıktı. Trakya bölgesinde de konut fiyatları sert yükselişini sürdürdü.
Edirne, Kırklareli, Tekirdağ'ı içine alan bölgede yıllık fiyat artışı yüzde 117,7 olarak gerçekleşti. Diğer taraftan, Doğu Karadeniz ve Doğu Anadolu'nun güneyinde yer alan illerdeki konut fiyat yükselişleri de dikkat çekti.
***
Türkiye depremler ülkesi... Depremleri can ve mal kaybı olmadan atlatabilmek için güvenli binalar aranırken öte yandan da zorunlu deprem sigortasının yapılması da gerekiyor. İstanbul'da zorunlu deprem sigortası yaptırmayanların sayısı ortaya çıkarken rakamlar korkuttu.
Türkiye'nin bir deprem ülkesi olduğu gerçeği hiç bir zaman göz ardı edilmemeli. Yakın zamanda Kahramanmaraş depreminde meydana gelen can ve mal kayıpları derin yaralar bıraktı depremlerde öncelik güvenli bina olurken, ikinci sırada ise zorunlu deprem sigortası geliyor. Milyonlarca konut zorunlu deprem sigortası yaptırırken, İstanbul'da sigorta yaptırmayanların sayısı oldukça fazla.
SİGORTA YAPTIRMAYAN KONUT SAYISI 8 MİLYON 270 BİN 947
Doğal Afet Sigortaları Kurumu (DASK), konutları depreme ve depremin direkt neden olduğu yangın, infilak, yer kayması ve tsunami gibi afetlere karşı güvence altına alıyor. Bugün itibarıyla ülke genelinde bulunan 20.032.000 konutun yüzde 58.7'sine denk gelen 11.761.053'ünün sigortası bulunuyor, sigorta yaptırılmayan konut sayısı ise 8.270.947.
Kahramanmaraş merkezli depremlerin ardından geçen 6 ayı aşkın sürede sigorta yapılan konut yaklaşık 800 bin arttı.
İSTANBUL'DA 3 DAİREDEN BİRİNDE SİGORTA YOK
Bölgelere göre en yüksek sigortalı oranı yüzde 67 ile Marmara'da görülürken, Ege yüzde 59.5 ile ikinci, Doğu Anadolu yüzde 57.8 ile üçüncü sırada yer alıyor. Konutların Akdeniz'deki konutların yüzde 54.2'sine, İç Anadolu'daki konutların yüzde 53.9'una, Güneydoğu Anadolu'daki konutların yüzde 51'ine, Karadeniz'deki konutların ise yüzde 48.4'üne sigorta yaptırıldığı görülüyor.
Uzmanların 7.5 ve üzerinde bir depremin beklendiğini belirttiği İstanbul'da ise 4 milyon 153 bin adet konuttan 2.721.322'si yani yüzde 65.5'i sigortalı. 1.431.678 konutun ise (yüzde 34.5) sigortasının olmadığı ortaya çıktı.
İLLERE GÖRE EN YÜKSEK SİGORTALI KONUT BOLU'DA
Ülke genelinde zorunlu deprem sigortasına sahip konut oranı en yüksek olan illerin başında yüzde 91.9 ile Bolu gelirken, onu yüzde 91.6 ile Düzce takip ediyor. Bu oran Yalova'da yüzde 87.9, Tekirdağ'da yüzde 84.9, Bingöl'de yüzde 84.3, Sakarya'da yüzde 84.2, Muğla'da yüzde 83.3 ve Van'da yüzde 77.3. Zorunlu deprem sigortalılık oranı en düşük kent ise yüzde 28.4 ile Hakkari. Onu yüzde 33.5 ile Gümüşhane, yüzde 35 ile Bayburt takip ediyor. İyi haftalar…