Tespitler…

Geçtiğimiz haftasonu yayınlanan emlak eklerinden birinde “konut dışı satış” konulu bir yazıda, yazar; insanların yükselen konut fiyatlarında ki artışlarına karşı mütevazı bütçeleri ile düşündükleri yatırım kararını irdeleyerek güncel açıklanan verilerden hareketle bazı tespitlerde bulunmuş. Yazıdan devam edelim.
***
TUİK tarafından açıklanan konut satış verileri ile başlayalım. Temmuz ayında konut satışları yüzde 16,7 artarak 109.548 oldu. Şimdi ‘geçen ay düştü dedik bu ay çıktı'diyoruz.
Geçen ayı hatırlayalım; haziran ayı konut satışları yüzde 44,4 azalarak 83.636 olmuştu sizce ne oldu da arada böyle açık ara fark oluştu?
Hazirandaki konut satış verilerinde yüzde 44 oranındaki azalmanın ana nedenlerinden birincisi takvim etkisi, çünkü bayram tatili nedeniyle 5 iş günü daha az çalışıldı.
İkincisi ise; geçen yılın haziran ayı, 2020 yılı hariç en çok satış yapılan aydı.
Üçüncüsü ise; yabancıya olan satışlar düştü.
Şimdi tekrar Temmuza dönelim; Konut satışları bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 16,7 oranında arttı ama bu artış çalışılan iş gününün normalleşmesinden kaynaklanan bir artış oldu. Aslında mesai günü başı konut satışları yüzde 15 düştü.
Sonuç; uzun dönem ortalamanın altında, konut satışları zayıflama eğilimini sürdürmekte diyelim.
Bir de konut dışı gayrimenkul satışlarına bakalım.
2023 dahil konut dışı satılan gayrimenkul sayısı 149.071 ile zirveye oturdu. 141.024 ile tacını elinde bulunduran 2020 yılı, bu yıl tacını 2023'e devretti.
Tabi konut dışı deyince benim aklıma tarla ve arsa geliyor. Aslında içinde ofis, fabrika binası ve bunun gibi gayrimenkuller de var.
Ama ben ısrarımda devam ediyorum. Konut dışı satışların büyük çoğunluğu arsa, tarla bağ bahçeden oluşuyor.
Neden ısrarla arsa-tarla dediğimizi konut sektöründeki yaşananlarla açıklayalım.
Gayrimenkul değerleme platformu Endeksa'nın verilerine göre temmuz ayı itibariyle Türkiye'de konut satış fiyatında yıllık değer yüzde 109 oldu.
Ülke genelinde ortalama konut fiyatı ise 2.691.780-TL'ye çıktı.
Konutta en çok değer atışının yaşandığı kentler arasında ise Hatay, Ankara ve Muğla oldu. Temmuzda İstanbul'da ortalama konut fiyatı 3.831.240-TL, Ankara'da 2.145.130-TL, İzmir'de ise 3.440.580-TL'ye çıktı.
Bunun arkasından son açıklanan Merkez Bankası Haziran 2023 dönemine ilişkin Konut Fiyat Endeks verilerine bakalım Endeks Haziran'da aylık yüzde 4,8 ve yıllık yüzde 95,9 seviyesinde gerçekleşti.
Üç büyük kent için endeks değişimine bakıldığında haziranda bir önceki aya göre İstanbul'da yüzde 4, Ankara'da yüzde 5,6 ve İzmir'de yüzde 4,9'luk artış oldu.
Bir de konut kredisine dokunalım. Bankacılık Düzenleme ve denetleme Kurumu (BDDK) 2023 Şubat'taki düzenlemesi ile ekspertiz değeri 5-10 milyon TL arasındaki sıfır konutlar için yüzde 70-80 oranında kredi kullanılmasına izin veriyor.
Birkaç bankada en fazla 3 milyon TL'ye kadar finansmana erişim var. 5 milyon TL'lik bir konutta bankaların sağladığı kredi 3 milyon TL olsun.
Bir kere başta nakit 2 milyon TL'niz olacak, kalan 3 milyon TL için aylık 70-80 bin TL ödeme gücüne sahip olacaksın.
Şuraya bir de başka bir TÜİK verisi bırakalım. TÜİK'e göre bina inşaatı maliyet endeksi, Haziran'da,Mayıs'a göre yüzde 3,83 olmuş, 2022 Haziran'a göre de yüzde 51,80 artış göstermiş.
Sonuç: Vatandaşta konuta erişim zorlaştıkça, ne yapsın bari bir ‘evlek'
toprağım olsun diyor herhalde. (Not: ‘Evlek' Türk Dil kurumu (TDK) sözcük anlamı; bir dönümün dörtte birikadar olan alan ölçüsüne ‘evlek' denir)
Her tarafta pıtrak gibi türeyen ve imarsız tarlalara tinyhouse türü küçük parsel içinde ki evlerin neden talep gördüğünü ve satıldığını bu pencereden görelim.
***
Dünyada 56 ülke arasında ev fiyatlarının en çok yükseldiği ülke açık ara ile Türkiye olarak belirlendi.
2023 yılının ilk çeyreğinde Türkiye'de konut fiyatları 2022 yılının aynı dönemine göre yüzde 133 artış gösterdi.
Türkiye'de konut ve kira piyasasındaki kriz iyiden iyiye derinleşirken, hükümet yeni tedbirlerle sorunun hafiflemesi için çalışıyor.
Euronews'te yer alan habere göre; resmi enflasyonun yüzde 70'i geride bıraktığı dönemde hükümetin kira artışlarına yüzde 25 sınırı getirmesi ev sahipleri ile kiracıların karşı karşıya gelmesine neden oldu.
Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurulu (BDDK) son olarak eşi veya 18 yaş altındaki çocuklarının en az bir konuta sahip olduğunda, konut kredi değer oranı yüzde 75 daraltma kararı verdi.
Örneğin, 5 milyon lira değerli bir konutu, ikinci tapulu evi olarak alacak olanlar için, konutun değerinin yüzde 22,5'i kadar kredi verilebilecek.
KONUT FİYATLARI BİR YILDA YÜZDE 132,8 ARTTI
Uluslararası Emlak Danışmanlığı firması Knight Frank'in 56 ülke ve bölgeyi masaya yatırdığı Küresel Konut Fiyat Endeksine göre 2023'ün ilk çeyreğinde 2022 yılının aynı dönemine göre Türkiye'de konut fiyatları yüzde 132,8 yükseldi.
İkinci sıradaki Kuzey Makedonya, sonrasında Hırvatistan (yüzde 17,3), Macaristan (yüzde 16,6) ve Litvanya (yüzde 15,3) yer alıyor.
Diğer bazı ülkelerdeki yükseliş oranları ise şu şekilde oldu:
Yunanistan yüzde 14,5; Bulgaristan yüzde 9,5; Japonya yüzde 6,8; Fransa yüzde 2,7 ve ABD yüzde 0,7.
Avrupa ülkeleri başta olacak şekilde bazı bölgelerde konut fiyatları geriledi. Almanya'da konut fiyatları yüzde 1 düşerken, bu oran İngiltere'de yüzde 3,1 ve İsveç'te yüzde 8,8 olarak belirlendi.
İyi haftalar…