Toksik ebeveynlik ve çözüm önerileri

Doğduğumuz andan itibaren bakım veren olarak hayatımızda bulunan ebeveynlerimizin; gelişim süreci boyunca destek verici, ihtiyaçlarımızı gözeten ve benliğimize saygı duyan bir rolde olması ideal olan olsa da ebeveynlerimizin tutum ve davranışları bu kavramlardan çok uzak olabiliyor. Hatta, ebeveynlerimiz ruh halimizi olumsuz yönde etkileyebiliyor ve kabul görmek, desteklenmek gibi bazı temel ihtiyaçlarımızı karşılamayabiliyorlar.
Ebeveynin çocuğun gelişimine ve benlik duygusuna zarar verici bir tutum içinde olmasına toksik (zarar verici) ebeveynlik deniyor. Toksik ebeveynliğin yaygın göstergeleri düşünüldüğünde empatiden yoksunluk, çocuğun hayatını sürekli kontrol etme eğilimi, yıkıcı eleştiriler, çocuğu bir birey olarak görmekte zorlanma, baskı kurma ve çocuğun seçimlerine saygı göstermeme kavramları ön plana çıkıyor. Aile ortamında bu ve benzeri durumlara maruz kalmak, hem çocukluk hem de yetişkinlik döneminde iyilik halini olumsuz etkiliyor.
Peki toksik ebeveynliğin olumsuz etkilerinden korunmak için neler yapılabilir?
Ebeveynlerimizle bize zarar veren bir ilişkiye sahip olmak ve bu dinamikler içinde büyümek ne kadar zor olsa da bazı yöntemler kullanarak kendimizi korumamız mümkün.
1. İlk olarak toksik ebeveynliğin işaretleri olabilecek durumları fark etmek, sorunlarınızı kapsamlı bir şekilde değerlendirmek ve ebeveynlerinizle olan ilişkinizi doğru tanımlamak oldukça önemli.
2. Toksik ilişki içinde olduğunuz ebeveyniniz ile aranıza sınır koymak, iyi olma halinizi korumak adına atabileceğiniz önemli bir adım. İletişim sıklığını azaltmak, mümkün olduğunca aynı ortamda bulunmamak, ortak yaşam alanlarından uzaklaşmak gibi sınırlar gündelik hayatınızı kolaylaştırabilir ve uzun vadeli çözümler üretmeniz için alan açabilir.
3. İyi olma halinizi öncelikli tutmak, hangi ortamlarda ve durumlarda zorlandığınızı fark ederek sınırlar belirlemek sağlıklı sınırlar koymanıza yardımcı olur. Belirlediğiniz bu sınırların net olması, ebeveyninizin duygusal manipülasyon uygulaması durumunda kendinizi daha rahat korumanıza destek olur. Örneğin; bireysel olarak kendi evinde yaşamak isteyen biri toksik ebeveynlere sahip olduğu takdirde bunu yapmaması için maddi ve manevi baskıya maruz kalabilir. Sağlıklı sınırları olan biri kendi kararının arkasında durabilirken ebeveynleriyle sınırlarını korumakta zorlanan biri ebeveynlerinin duygusal manipülasyonu sonucunda kendi kararından vazgeçebilir. Kendi istek ve ihtiyacından vazgeçmek ise uzun vadede mutsuzluğu getirebilir.
4. Belirlediğiniz sınırları ebeveyniniz ile paylaşmanız aranızdaki iletişimi güçlendirebilir ve ebeveyninizin ihtiyacınızı görmesini sağlayabilir. Ebeveynlerinizin davranışlarının sizin hayatınıza olan etkilerini açıklıkla dile getirmek ilişkinize katkı sağlayabilir. Örneğin; ebeveyninizin aşırı kontrolcü olması sebebi ile kendisinden gerçekleri sakladığınızı belirtebilirsiniz. Bu sebeple de ebeveyniniz ile sık iletişime geçmek istemediğinizi dile getirmek, belirlediğiniz bir sınırın nedenlerini görmesini sağlayabilir.
5. Birlikte geçireceğiniz zamanın ya da iletişimin sınırlı olması, ebeveyninizin de konuya dair farkındalığının artmasına ve birlikte vakit geçirirken olumlu bir ortam oluşturmasına katkı sağlayabilir.
6. Kendi ihtiyaçlarını fark etmek ve kendini öncelikli tutmak toksiklik ile baş etmeye yardımcı olabilir. Örneğin, tüm tatillerinizi ailenizle geçirmenin ya da maddi ve manevi kaynaklarınızı aileniz için kullanmanın bir zorunluluk olmadığını kabul etmeniz önemli. Çünkü bu gibi davranışlar sizin ihtiyaçlarınıza hitap etmediği takdirde iyilik halinizi olumsuz etkileyebilir. Kendi ihtiyaçlarınızı gözeterek hayatınızı planlamanız toksik ebeveynler ile aranızdaki sınırları korumanıza katkı sağlayabilir.