Trump Grönland’ı satın alabilir mi?

Amerika'nın yeni başkanı Trump seçilir seçilmez Grönland'ı satın almayı arzu ettiğini tüm dünyaya yeniden ilan etti. Bu arzusu daha önce Amerika başkanlığı yaptığı döneme uzanmakla birlikte hayata geçirememişti. Yeniden seçilir seçilmez bu hayalini daha yüksek perdeden dile getirdi. Kimilerine göre bu istek tarihi bir ‘gaf' kimilerine göreyse Amerika'nın Arktik bölgesindeki stratejik çıkarlarına dikkat çekmek açısından ‘ilginç' bir hamle.
Aslına bakarsanız Amerika'nın topraklarını genişletme politikası tarih boyunca devam etmiştir. Bu genişletme politikası kapsamında çeşitli satın almalarda yapılmıştır. Örneğin 1803 yılında Fransa'dan Louisiana'yı satın alıp Amerika kıtasının eyaleti yaptılar. Bu topraklar Amerika topraklarının %23üne denk geliyor. 1867 yılındaysa Rusya'dan Alaska satın alındı. Dönemin şartları gereği bu ticari ve stratejik satın almalar yapıldı. O dönemde mümkündü. Günümüzdeyse pek mümkün değil. 21. yüzyılda egemen bir bölgeyi satın alma girişimi dahi uluslararası hukuk ve egemenlik hakları yönünden pek mümkün görünmüyor. Modern uluslararası hukuk çerçevesinde bir ülkenin başka bir ülkeyi para karşılığı satın almasının pek mümkün olmadığını söyleyebiliriz.
Grönland'ın Stratejik ve Ekonomik Önemi
Dünyanın en büyük adası olan Grönland Kuzey Amerika'ya yakın olmakla birlikte Avrupa'nın bir parçası. 1979 yılından beri Danimarka'ya bağlı özerk bir bölge. Grönland öyle bir ada ki enerji, teknoloji ve askeri alanlarda dünya genelinde kullanılan 50 minerale ev sahipliği yapıyor. Petrol rezervi olarak da zengin bir yer. Adanın petrol rezervi resmi kaynaklara göre 31,4 milyar varil. Stratejik konumuyla da oldukça önemli bir ada ülkesi. Dünya ekonomisi ve jeopolitiğininse şekillendiği bir yer. Bunun farkında olan Trump Grönland'ı satın alıp kendi topraklarına katmak istiyor. İştahı kabarıyor çünkü. Nasıl kabarmasın!
Öte yandan Trump'ın bu topraklar özelinde tedirgin olduğunu söyleyebilirim. Nitekim Çin Avrupa ile olan ticaretini buzullarında erimesiyle birlikte Grönland üzerinden yapmaya başladı. Daha önce Çin'in ticari gemileri Amerika kontrolünde olan diğer rotalar üzerinden ilerliyordu. Küresel ısınmanın etkisiyle buzulların erimeye başlamasıyla birlikte 2010 yılında bu yeni rotayı kullanmaya başladılar. Bu durumsa Trump'ı güvenlik endişesiyle oldukça tedirgin ediyor. Bu nedenden dolayı da Grönland'ı satın alarak veya en azından bir şekilde kendine bağlı ve bağımlı hale getirerek hem kendi güvenliğini sağlamak hem de o bölgedeki ticaret yollarını kontrol altına almak arzusu içinde.
Peki bu mümkün mü?
Yukarıda da vurguladığım üzere modern uluslararası hukuk çerçevesinde bu pek mümkün değil. Bir ülkenin başka bir ülkenin toprağını satın alması, o bölgenin halkının rızası olmadan mümkün değil. Grönland adasının özerklik statüsü de kendi halkına kendi kaderini tayin etme hakkını veriyor. Bu hakkı veriyor vermesine fakat Trump uluslararası Hukuk'a ne kadar uyar, hukuku kendi arzularına ne şekilde uyarlar onu hep birlikte göreceğiz. Malumunuz Trump kafasına koyduğunu yapan bir lider.
Öte yandan asırlar boyu Grönland'ı sömüren Danimarka devletinin olduğunu göz önüne alırsak ki bu durumun Grönland halkını aşağılanmış bir his yaratıyor. Bu durum nedeniyle de Grönland halkıyla Danimarka devleti arasındaki ilişkinin ipi gergin ve her an kopabilir. Bu ayrıntı bile Trump'ın arzusunu hayata geçirmek için adımını hızlı atmasına neden olabilir. Bu nedenden ötürü de Trump Grönland özelindeki hamlelerini daha rahat atacaktır. Arka plandaysa sırf bu durumdan dolayı bile Grönland halkının bağımsız olması gerektiğine yönelik halkı uyandırmaya başlayabilirler. Buradaki amaçsa Grönland'ı Danimarka'dan ayırıp ‘bağımsız' bir hale getirebilir. Bu gerçekleşirse şayet adayı parayla satın almalarına gerek kalmayacak. Grönland dolaylı yoldan Amerika'ya bağlanmış olacak. Özetle Trump Grönland adasını satın alamasa bile yakın bir zamanda stratejik bir hamleyle kendine ‘bağımlı' ve ‘bağlı' hale getireceğini ön görüyorum. Aksi olması durumuysa Grönland halkının kendi kaderini tayin etmesine bağlı.